Medezeggenschap

Hoe staat het ermee aan de universiteiten?

Europa

Nederland

Universiteit Utrecht


Europa

Hierarchisering
Er vindt in Europe een toenemende hierarchisering binnen hoger-onderwijsinstellingen plaats, waarbij de financiering volgens nieuwe criteria verloopt. De Europese verdragen hierover zoals de Bolognaverklaring en Lissabonstrategie zijn niet bindend en zelfs tegenstrijdig: zo staan in de Bolognaverklaring op papier veel mooie woorden over participatie van onderwijspersoneel en studenten in het bestuur van onderwijsinstellingen. Echter, zowel de ESU (European Student Union) als UNESCO constateert een tendens naar een meer bedrijfsmatige, hiërarchisch bestuursmodel in het Europese hoger onderwijs. Hiermee volgt de EU eerder de koers an de Lissabonagenda waarin juist belang wordt gehecht aan een versterkte autonomie van onderwijsbestuurders. In de praktijk lijkt de Lissabonvisie het te winnen van Bologna.

Al in een Memorandum uit 1991 voorspelde de Europese Commissie dat allerlei volgens hun benodigde onderwijshervormingen zulke grote veranderingen zouden eisen van onderwijspersoneel en onderwijsinstellingen in het algemeen, dat deze niet volgens
traditionele besluitvormingsmodellen uitgevoerd konden worden (Europese Commissie, 1991).

Nederland

Voorloper in hierarchisering
Qua medezeggenschap geldt – zoals onderwijsbeleid in het algemeen – dat dit in principe nationale kwesties zijn en elke Europese lidstaat zelf bepaalt hoe zij de besluitvorming binnen universiteiten reguleert. Qua medezeggenschap wordt door wel eens gezegd dat Nederland samen met het Verenigd Koninkrijk voorop lopen in de ‘hierarchisering’ van hoger-onderwijsinstellingen (Lorenz, 2006).

Universiteit Utrecht

Kritiek op gebrekkige medezeggenschap

1 februari 2009 werd het bestuursgebouw van de UU bezet met als een van de eisen meer medezeggenschap. De faculteitsraad Betawetenschappen verklaarde steun aan deze actie en uitte in haar steunverklaring kritiek over het gebrek aan medezeggenschap op de UU:

De Faculteitsraad Bètawetenschappen heeft ook zelf meer dan eens ondervonden dat de universitaire medezeggenschap in Nederland te vaak te weinig serieus genomen wordt. Zo komt het met grote regelmaat voor dat alleen voorgekookte besluiten ter tafel komen en dat informatie over randvoorwaarden van beleid en de motivatie van strategische keuzes ondoorzichtig blijven. De raad is voorstander van een hernieuwde democratisering van de besluitvormingsprocessen aan de universiteiten en hoopt dat de huidige acties kunnen bijdragen aan het openen van de discussie daarover. De raad spreekt de hoop uit dat ook de tweede kamer zich in de nabije toekomst op dit punt wil bezinnen op en betere wettelijke inbedding van echte inspraak en medezeggenschap voor medewerkers en studenten.

Behoefte aan medezeggenschap
In een enquete onderzoek in 2011 antwoordden studenten van Sociale Wetenschappen als volgt:

Geen verkiezingen Universiteitsraad 2012-2013
Op 6 april 2012 meldde DUB dat er geen verkiezingen worden gehouden voor de universiteitsraad omdat er precies genoeg kandidaten zijn: 12 kandidaten voor 12 zetels. “De langstudeerboete lijkt als een donkere wolk boven de universitaire democratie te hangen”, aldus DUB.